Het echte geheim van Het Nieuwe Telen - Column

Dit jaar vieren we het 15 jarig jubileum van Het Nieuwe Telen, het innovatie programma dat moet leiden naar een duurzame glastuinbouw in Nederland. Onlangs is hier ook aandacht aan besteed op het jaarlijkse EnergiekEvent. Er zijn in die 15 jaren van onderzoek, praktijktoepassing en technische ontwikkeling behoorlijke stappen vooruit gemaakt, en met name het energieverbruik is al stukken minder dan eerder.

Diverse principes van Het Nieuwe Telen worden inmiddels breed toegepast. Toch heb ik maar steeds het gevoel dat de kracht van het concept Het Nieuwe Telen nog niet ten volle wordt benut. Daardoor verloopt de duurzaamheidstransitie minder snel als dat zou kunnen.

We kennen allemaal het gezegde: “De dingen eenvoudig houden is erg ingewikkeld. De dingen ingewikkeld maken is daarentegen vrij eenvoudig”. En dat zien we helaas maar al te vaak gebeuren bij het verduurzamen en optimaliseren van het groeiproces in kassen. Eén van de meest voorkomende valkuilen is dat het middel een doel op zichzelf wordt. Daarvan zijn heel wat voorbeelden te geven voor wat betreft allerlei technologieën en apparaten die in de kassen worden toegepast.

Technologie is een middel, geen doel
Technologie gedreven innovatie wordt sterk in de hand gewerkt door de specialistische benadering van uitvinders, ontwikkelaars en leveranciers. Zij bekijken het proces vanuit het eigen perspectief en zijn gefocust op de (technische) eigenschappen en de toepassing van de eigen deel-oplossing.
Al die deel-oplossingen zouden stukjes moeten vormen van de grotere puzzel. Echter, die puzzel kan alleen gelegd worden als alle stukjes netjes in elkaar passen. Een stukje dat niet past of niet nodig is draagt niet bij aan de oplossing, maar veroorzaakt een nieuw probleem. En dat vraagt dan weer een volgend onderzoek en een nieuwe oplossing.
Dit is dus zo’n valkuil. Technische innovatie lijkt een snelle en adequate oplossing, maar maakt het probleem vaak nog ingewikkelder omdat er geen integrale aanpak is. Dat het meestal zo gaat is op zich begrijpelijk, want dat is immers de basis van ieders eigen verdienmodel. Stel dat je als bedrijf een nieuw apparaat hebt bedacht waarmee één bepaald onderdeel van het proces efficiënter wordt. Wie zou dat bedrijf dan kwalijk nemen dat ze er ook reclame voor maken en er zoveel mogelijk van willen verkopen?

Duurzaamheidstransitie door teeltinnovatie
Het gevolg van de technologie gedreven innovatie is helaas wel dat de duurzaamheidstransitie een tijdrovend en kostbaar trial & error traject is. En dat telers steeds “opnieuw moeten leren telen”. Dat kunnen we alleen voorkomen door een integrale benadering waarbij we steeds blijven kijken naar het proces als geheel en alleen die puzzelstukjes uitkiezen die samen met de andere stukjes werkelijk bijdragen aan de oplossing. Het echte geheim van de basisprincipes van Het Nieuwe Telen is dat we daarmee helemaal aan de andere kant begonnen zijn met een aanpak die bestaat uit 5 hoofd elementen:
1) De plantbehoeften zijn het uitgangspunt. Planten hoeven we niet te leren hoe ze moeten groeien. Dat kunnen ze al miljoenen jaren zelf. De kunst is om te snappen hoe ze dat doen.
2) Planten doen namelijk niet zomaar wat en laten zich ook niet zomaar sturen. Dat komt doordat het groeiproces verloopt volgens fysiologische en natuurkundige wetmatigheden, die op hoofdlijnen samengevat kunnen worden in 3 plantbalansen en 3 kasbalansen.
3) Dat leidt tot een logische, natuurlijke teeltstrategie die is aangepast op de lokale buitencondities en waarbij deze 6 balansen elkaar versterken. Dan doet Moeder Natuur het grootste deel van het werk. Dat maakt deze teeltstrategie efficiënt en duurzaam.
4) Vervolgens monitoren we de balansen met betrouwbare sensoren en waarnemingen zodat we weten wat de beperkende factor is, en wat we moeten doen om het groeiproces zo efficiënt mogelijk te ondersteunen. Dan kan de plant steeds doen waar hij goed in is. Dat levert een goede productie en kwaliteit en bovendien een gezond en weerbaar gewas.
5) De 80/20 regel: 80% van het (optimale) resultaat kan meestal bereikt worden met 20% van de inspanning en kosten. Dat maakt het teeltconcept nog winstgevender.

Teeltinnovatie door gedragsverandering
Hoewel het bovenstaande eenvoudig en doeltreffend klinkt, blijkt het in de praktijk heel moeilijk. Het vergt namelijk een verandering van ons gedrag. We zijn als telers zo gewend om steeds momentaan te reageren op wat er in de kas gebeurt, en hoe het gewas er op dit moment bij staat. Als dat minder naar ons zin gaat voeren we liefst direct een corrigerende vegetatieve of generatieve actie uit. Dat geeft ons het gevoel dat het zonder die correcties uit de hand zou lopen. De werkelijkheid is echter dat het groeiproces verloopt volgens de fysiologische en natuurkundige wetmatigheden en dat onze momentane correcties daar per saldo nauwelijks invloed op hebben. We lopen bovendien steeds achter de feiten aan.
Veel beter is om een teelt strategie te hanteren die vooraf rekening houdt met deze wetmatigheden. Dan wordt het groeiproces behoorlijk voorspelbaar en hoeven we veel minder te corrigeren. Onze aanpak verandert van reactief naar pro-actief.

Wilt je dit echte geheim ook ontdekken en profiteren van de voordelen?
Het logische en duurzame teeltconcept dat ten grondslag ligt aan Het Nieuwe Telen, en hoe je de plant- en kasbalansen kunt monitoren staat beschreven in het boek “Plant Empowerment de basisprincipes”.
Dit wordt gebruikt als lesmateriaal voor het cursusprogramma Het Nieuwe Telen van Kas als Energiebron, maar ook binnen het MBO en HBO agrarisch onderwijs.
Recent is mede op initiatief van Kas als Energiebron een aanvulling gepubliceerd onder de naam “Plant Empowerment Digitaal Telen”. Dit beschrijft een uniform monitoringsprotocol met sensoren en waarnemingen die de basis vormen voor digitaal / autonoom telen.

Voor meer informatie over Het Nieuwe Telen en aanmelden voor een cursus, zie: Kas als Energiebron

Zie de boekenpagina. voor meer informatie over de genoemde boeken.