Kennisinventarisatie Masterplan licht

Dit jaar is het project Masterplan Licht gestart. Het meerjarige project richt zich op de ontwikkeling en demonstratie van energiezuinige belichtingsstrategieën die aansluiten op een rendabele en klimaatneutrale glastuinbouw. Voordat gestart wordt met belichtingsonderzoeken, is een kennisinventarisatie uitgevoerd. Zo worden eerdere ervaringen en resultaten uit onderzoek en literatuur meegenomen in de opzet van nieuwe proeven. Maar ook in de praktijk is – mede door een grote omschakeling naar (gedeeltelijk of volledig) LED-belichting – een schat aan kennis te vinden.

Deze kennis, naast de toekomstvisie en wensen van telers en andere ketenpartners, zijn van grote waarde in de opzet van het onderzoek. Voor de kennisinventarisatie uit de praktijk zijn meer dan twintig personen geïnterviewd; waaronder telers, adviseurs, onderzoekers, leveranciers, veredelaars en klimaatsoftware ontwikkelaars. In de interviews werd gefocust op besparing van elektra met LED en daarbij horende vragen, wensen, en kennishiaten. De toepassing van LED-belichting is afhankelijk van het gewas, teeltstrategie en bedrijfsvoering, maar een aantal ontwikkelingen en vragen zijn generiek:

De lamp

• De totale intensiteit belichting neemt bij veel gewassen toe:
  • Het geïnstalleerd vermogen in kassen geeft ruimte voor een hogere maximum lichtintensiteit dankzij de toegenomen efficiëntie van de armaturen.
  • Doordat het vermogen niet stijgt, ontstaat daardoor geen warmteoverschot.
• De lampen zijn traploos dimbaar:
  • Daarmee kan de intensiteit verhoogd of verlaagd worden op basis van bijvoorbeeld instraling en kosten.
  • Hogere lichtintensiteiten geven hier meer flexibiliteit.
• In de toekomst wordt verwacht dat kleuren apart inzetbaar zijn:
  • Hiermee kan elektra worden bespaard door minder efficiënte kleuren te dimmen of uit te zetten wanneer ze niet nodig zijn.

De strategieën
Om verder elektra te besparen met LED-belichting wordt er belicht op gewasbehoefte en wordt er lichtintegratie toegepast:                    

• Op basis van een teeltplan worden dagelijkse lichtsommen bepaald.
• Binnen de dag wordt de intensiteit van de lampen gedimd:
  • Vaak op momenten wanneer elektra duur is, zoals de ochtenduren
  • Bij instraling overdag is dimmen niet vanzelfsprekend, omdat elektra vaak goedkoper is
  • Het dimmen van belichting heeft een grote invloed op klimaat, afstemming van overige klimaatfactoren en installaties daarop vereist verdere aandacht
• Lichtintegratie op een langere termijn (bijvoorbeeld binnen een week) is minder bekend en dient verder te worden onderzocht:
  • De bandbreedte voor dagelijkse lichtsommen, met behoud van productie en kwaliteit, is onbekend

Een veelgehoorde opmerking tijdens de interviews betreft de lichtbenuttingsefficiëntie onder (full-)LED belichting. De lichtintensiteiten zijn hoger dan dat ze geweest zijn, maar de productietoename blijft achter bij de verwachting. Het laat zien dat de volledige potentie van full-LED belichting waarschijnlijk nog niet wordt behaald. Meer kennis over onder andere afstemming met overige klimaatfactoren is nodig is om dit te bereiken. De kennis uit de interviews wordt verder beschreven en samengevoegd met inzichten vanuit de literatuur in een rapport dat later dit jaar zal verschijnen.

Dit project is uitgevoerd door business unit Glastuinbouw van Wageningen University & Research, Delphy Improvement Centre, Plant Lighting en gefinancierd en gecoördineerd door Kas als Energiebron, een innovatieprogramma van LVVN en Glastuinbouw Nederland. Mede mogelijk gemaakt door Kennis in je Kas (KijK). De proef wordt intensief gevolgd en begeleid door telers.