Ontvochtigen met latente warmteterugwinning is goed voor het energieplaatje
De noodzaak om verdampingsvocht af te voeren uit kassen, draagt in belangrijke mate bij aan de warmtevraag. Er zijn efficiënte systemen ontwikkeld om het vochtniveau te verlagen zonder de luchtramen en/of schermen wagenwijd open te hoeven zetten. Met sommige kun je ook de in het vocht aanwezige warmte (latente warmte) terugwinnen, waardoor de aanvullende warmtevraag lager uitvalt. Onderzoekers Jouke Campen en Marcel Raaphorst van Wageningen University & Research gaven tekst en uitleg tijdens het Energiek Event op 2 juli in Bleiswijk.
Ten opzichte van een lege kas is er in een conventionele kas met flink wat gewas vier keer zoveel warmte nodig om deze op temperatuur te houden. Dit wordt volledig veroorzaakt door de verdamping van het gewas en de noodzaak om het teveel aan vocht af te voeren via luchtramen en schermkieren. Daarbij gaan ook grote hoeveelheden warmte en CO2 verloren, die weer aangevuld moeten worden.
Er zijn tal van systemen ontwikkeld die een energetisch (en financieel) efficiëntere vochtbeheersing mogelijk maken, zoals geforceerde ventilatie met relatief droge buitenlucht. Systemen die het vochtgehalte verlagen en tegelijkertijd de in het vocht aanwezige latente warmte terugwinnen voor direct of later gebruik als voelbare warmte, zijn energetisch gezien nog efficiënter.
Buitenlucht altijd droger
In een druk bezochte workshop over actief ontvochtigen met latente warmteterugwinning gingen Campen en Raaphorst daar dieper op in. De aandacht ging vooral uit naar systemen op basis van mechanische luchtbehandeling. Deze bevatten koelblokken om het vocht te laten condenseren (waarbij de latente warmte vrijkomt) en verwarmingsblokken om de gekoelde kaslucht en eventueel aangezogen buitenlucht te verwarmen alvorens deze al dan niet via verdeelslangen in de kas te brengen. Op de uitspraak van Campen dat buitenlucht altijd droger is dan de lucht in een kas met gewas − zelfs wanneer het mistig is − werd door sommige toehoorders met verbazing gereageerd, maar hij onderbouwde zijn stelling op overtuigende wijze.
Sommige systemen, zoals DryGair en daarop lijkende concepten, brengen de geoogste latente warmte direct terug in de kas. Er zijn ook uitgebreidere systemen (o.a. AVS, Technokas) die de geoogste latente warmte kunnen opslaan voor later gebruik met behulp van een warmtepomp.
Onder de streep positief
De onderzoekers illustreerden hun verhaal met cases uit onderzoek en praktijk in verschillende teelten (belichte tomaten, tulp, chrysant). Uit de rekenvoorbeelden blijkt dat actieve ontvochtiging een duidelijk positieve invloed heeft op de energiebalans en dat latente warmteterugwinning die positieve impact versterkt. Tegenover de lagere warmtebehoefte staat weliswaar een hoger stroomverbruik voor ventilatoren en warmtepompen, maar het energetische resultaat onder de streep is duidelijk positief. Welke systemen en uitvoeringen voor telers interessant zijn, is onmogelijk te verwoorden in een algemeen advies. Het antwoord zal mede afhangen van het gewas en de teeltwijze, reeds aanwezige voorzieningen en installaties en uiteraard de benodigde investeringen en verwachte kosten voor rente en afschrijving.
Homogener, beter klimaat
Wat in de afwegingen zeker moet worden meegenomen, is dat actieve ontvochtiging kan bijdragen aan een beter en homogener kasklimaat. En dat is goed voor de productie, de productkwaliteit, de gewasgezondheid en de beheersing van ziekten en plagen.
Download hier de presentatie van Jouke Campen en Marcel Raaphorst
