Projecten Kas als Energiebron van start

Onlangs is bekend geworden dat het Ministerie van Economisch Zaken (EZ) vanuit de Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI) financiering beschikbaar stelt voor een aantal projecten van Kas als Energiebron. De projecten kunnen daardoor in 2014 definitief van start. 

Daarnaast waren in oktober via de commissies van het Productschap Tuinbouw (PT) ook al twee projecten gehonoreerd. Deze moesten echter wachten op de definitieve goedkeuring van de SER.  Alle projecten zijn door het toenmalige ondernemingsplatform Energie en CO2 van het PT van een positief advies voorzien. In de loop van het jaar zullen nog meer projecten van start gaan op basis van PT en EZ-geld. 

De volgende projecten zijn  inmiddels gestart: 

Begeleiden en monitoren van energie-innovaties in de praktijk

Uitvoerder: Wageningen UR Glastuinbouw
Looptijd: 1-1-2014 t/m 31-12-2014
Bijdrage:  € 446.217

Dit project betreft het tweede jaar van de begeleiding en monitoring op praktijkbedrijven die geïnvesteerd hebben in nieuwe technieken voor energiebesparing en/of toepassing van hernieuwbare energie. Het doel is meerledig:
- telers ondersteunen bij het leren omgaan met nieuwe (teelt-)techniek.
- een objectieve monitoring om verbeteringen en aanpassingen voor toekomstige ontwikkelingen te bevorderen.
- collega-telers (volgers) voorzien van duidelijke informatie.

Er wordt onderscheid gemaakt in teeltmonitoring en energiemonitoring. De aanvraag voor 2014 betreft monitoring op 7 bedrijven gedurende één jaar. Op dit moment zijn de volgende teelten en technieken voorzien:
- Nivolatoren bij de alstroemeriateelt.
- buitenlucht (onverwarmd) doseren boven het gewas in tomatenteelt.
- UltraClima kas met tomatenteelt.
- voorverwarmde buitenlucht via slurven in de komkommerteelt.
- Vertifan-toepassing in de rozenteelt.
- buitenlucht (verwarmd via lucht/lucht warmtewisselaar met kaslucht) doseren zonder slurven in de komkommerteelt (vochtverdelingsvraagstuk).
- nog in te vullen keuze uit: Daglichtkas, Elasolscherm of hybride belichting.

In het eerste jaar worden zaken geleerd die in het tweede jaar worden toegepast. Het tweede jaar leent zich bij uitstek om op de deelnemende bedrijven activiteiten uit te voeren gericht op kennisoverdracht naar ‘early adaptors’.

Emissiearm telen in Lisianthus

Uitvoerder: Wageningen UR Glastuinbouw
Looptijd: 1-1-2014 t/m 31-12-2014
Bijdrage: € 121.000

Bijdrage derden: € 121.000 PPS Glastuinbouw waterproof, € 127.050 Samenwerken aan vaardigheden, € 60.524 cash van tuinders, € 15.000 PT bloemenfonds,  € 63.180 van toeleveranciers/kwekers

Het doel is het uitwerken en toepassen van een teeltstrategie voor lisianthus waarbij minimaal 35% energie en 90% gewasbeschermingsmiddel wordt bespaard. Er is minder dan 2% uitval en de kwaliteit en productie zijn vergelijkbaar of beter dan in de praktijk. Er is ook een maximale duurzaamheidprestatie op gebied van afval, materiaalgebruik en verbruik en economische rentabiliteit.

Op basis van de nieuwe kennis wordt samen met kwekers een teeltstrategie opgesteld en gedemonstreerd op 1000 m2 bij GreenQ / Improvement Centre. De onderdelen van de teelstrategie zijn:
- teelt op substraat met eb & vloed (in plaats van teelt in de grond).
- diffuus glas.
- drie schermen (energiedoek, isolerend lichtafschermdoek en zonweringdoek)
- belichting SON-T in drie trappen schakelbaar (70, 140 en 210 umol) waarbij lichtintegratie toegepast wordt.
- Ventilation Jet.
- Hoge druk verneveling.

De productie en houdbaarheid zullen bepaald worden, naast onder andere het macro- en microklimaat, energieverbruik en het wortelklimaat. Ook wordt ter vergelijking op twee praktijkbedrijven de productie en kwaliteitscijfers vastgesteld.  Het onderzoek wordt nauw begeleidt door kwekers.

Plantmonitoring op basis van fotosynthese sensoren

Uitvoerder: Wageningen UR Glastuinbouw
Looptijd: 1-12-2013 t/m 1-6-2015
Bijdrage: € 200.000
Bijdrage derden: Priva, HortiMaX en Hoogendoorn dragen € 91.900 in natura bij in uren en materiaal.

Met een betrouwbare meetmethode die continu de gewasfotosynthese meet, zou het kasklimaat optimaal op de fotosynthese afgestemd kunnen worden. Zo kan de CO2-dosering, belichting en regeling van het vochtdeficiet worden aangepast op momenten dat de fotosynthese niet efficiënt verloopt. Nu zijn effecten pas uren of dagen erna te zien. Met zo’n methode kan dan energie en CO2 bespaard worden.

Een betrouwbare methode om de gewasfotosynthese te meten en op basis daarvan het kasklimaat te regelen bestaat op dit moment nog niet. Wel zijn er verschillende meetmethodes ontwikkeld of nog in ontwikkeling. Er worden sensoren ontwikkeld en gevalideerd die een goed beeld geven van de processen die momentaan reageren op aanpassingen in het kasklimaat, en vooral van belang zijn voor de groei en productie.

Het project bestaat uit de volgende onderdelen:
- Ontwikkelen van sensoren en een interface voor datastromen.
- Validatie van de fotosynthesemonitors in een experiment met een tomatengewas.

Op basis van de meetresultaten en de toepassingen kan bepaald worden in hoeverre de ontwikkelde fotosynthesesensoren geschikt zijn als meetinstrument in de praktijk en wat hun waarde is in het bijsturen van het kasklimaat en het nemen van energiebesparende maatregelen.

----

De volgende projecten al eerder via het PT  in het kader van Kas als Energiebron gehonoreerd:

Activeren van de fotosynthese door sturing van de huidmondjesopening

Uitvoerder: Plant Dynamics samen Plant Lighting
Looptijd: 1-1-2014 t/m 31-12-2014
Bijdrage: € 116.160

Het doel van dit onderzoek is op het opheffen van de blokkade voor opening van de huidmondjes, zodat de plantfotosynthese stijgt. Uitgangspunt hierbij is minimaal eenzelfde groei te realiseren, maar dan in een kortere tijd en met een betere benutting van het daglicht. Hierdoor zijn minder belichtingsuren voor dagverlenging nodig.

Bij veel gewassen komt de fotosynthese aan het begin van de dag traag op gang, met name doordat de huidmondjes nog niet volledig zijn geopend. De CO2 kan hierdoor niet makkelijk ‘in de bladeren’ komen en is dan de beperkende factor voor de fotosynthese als er voldoende licht is. Uit het project ‘Meer rendement uit belichting en CO2’ is gebleken dat in veel gevallen niet alleen aan het begin van de dag, maar ook gedurende de dag de huidmondjes slecht open gaan. Dit geldt vooral voor verschillende soorten potplanten.

In dit project wordt in de gewassen Bromelia, Anthurium en Miltoniopsis onderzocht hoe de huidmondjesopening te beïnvloeden is:
- Inventarisatie van bestaande kennis en praktijkmetingen op twee praktijkbedrijven per gewas om te bepalen onder welke omstandigheden de blokkade van de huidmondjesopening het sterkst optreedt.
- In acht klimaatunits in twee proefrondes worden de factoren vocht (VPD), CO2, daglengte en lichtkleur gevarieerd voor de drie gewassen.

Onderhoud en verbetering geothermie VG-zorgsysteem

Uitvoerder: Frank Schoof (eindredactie) met redactie bestaande uit operators, platform Geothermie en LTO Glaskracht
Looptijd: 1-1-2014 t/m 31-12-2015
Bijdrage: € 24.152

In mei 2013 is het ‘Geothermie VG Zorgsysteem’, als onderdeel van een sectorbreed Handboek voor Geothermie Operators gepresenteerd. Het handboek is generiek bruikbaar voor de bedrijfsvoering van de geothermie sector en kennisoverdracht aan bestaande en nieuwe houders van geothermische mijnbouwvergunningen. Het handboek en zorgsysteem zijn ‘levende documenten’, die regelmatige aanpassing en verbetering behoeven. En bovendien regelmatig onder de aandacht van de doelgroep gebracht moeten worden. Een redactie raad onder leiding van een eindredacteur zorgt twee jaar lang voor een update per kwartaal. Tevens is voorzien in aanpassingen op de website en kennisoverdracht aan de doelgroep.

Kas als Energiebron is het innovatie- en actieprogramma voor de glastuinbouw op weg naar klimaatneutraal. Het tuinbouwbedrijfsleven (LTO Glaskracht Nederland) en de overheid (ministerie EZ) stimuleren en financieren het programma.