Verdamping in tomaat; hoeveel is er nodig? - Column

Een plant moet water verdampen, om sapstroom op gang te houden en zich te koelen. Maar verdampen kost energie en dus geld. Hoeveel verdamping is er nu eigenlijk nodig voor een gezond en productief gewas? Die vraag wordt onderzocht in het PPS-project Masterplan verdamping in het kader van het programma Kas als Energiebron. Bij het Delphy Improvement Center in Bleiswijk is een verdampingsproef gedaan in tomaat.

Lage verdamping
In de afgelopen jaren is er veel geïnvesteerd in LED belichting en (extra) schermen met het oog op energie besparen. In de teelt leidde dit tot een hogere luchtvochtigheid en mindere verdamping. Daarbij werden er problemen gezien in de voedingsopname, wat resulteerde in kwaliteitsproblemen in de tomaten. Een lage verdamping kent twee risico’s: het kan leiden tot minder water- en voedingsopname en daardoor kwaliteitsproblemen, en bij hoge luchtvochtigheden kan de gewasgezondheid nadelig worden beïnvloed doordat schimmels een kans krijgen.

Praktijkproef
Maar wat gebeurt er in de praktijk? En hoe meet je eigenlijk verdamping? Dat is uitgezocht in het onderzoek bij Delphy. Het onderzoek is uitgevoerd in twee kassen met tomaten onder LED. In de ene kas werd er een hoge luchtvochtigheid aangehouden en in de andere een lagere luchtvochtigheid. Daarnaast werden in beide kassen twee voedingsrecepten geprobeerd: een hoge EC en een lage EC, waarbij de verhoudingen tussen elementen werden aangepast aan de gewasopname. De verdamping werd berekend volgens de massabalans op basis van gegevens uit weeggoten, loadcellen, irrigatiemetingen en drainmetingen.

Aanpassing EC gehalte
Hieruit bleek dat tomaten geteeld kunnen worden bij zowel een hoge als lage verdamping. Bij hoge luchtvochtigheid bleek het risico op gewasgezondheidsproblemen groter te zijn dan de verwachte risico’s voor vruchtkwaliteit en productie. Er ontstonden problemen met Botrytis, vooral in delen van de kas waar de luchtbeweging niet optimaal was en de luchtvochtigheid lokaal te ver opliep. Bij een hogere EC verdampten de planten in beide kassen minder, maar door aanpassing van het recept ontstonden er geen voedingstekorten. Aanpassing van de EC kan dus een goede manier zijn om minder verdamping te realiseren zonder problemen te creëren met hogere luchtvochtigheid. Doordat de planten weinig verdampten, liep ook de mat EC niet zoveel op als gebeurd zou zijn in een kas met meer verdamping.

De combinatie van hoge EC, hoge luchtvochtigheid en uniforme luchtbeweging lijkt dus de sleutel te zijn tot het telen van tomaten bij lage verdamping. Dit wordt onderzocht in het komende teeltseizoen.

Het Masterplan Verdamping wordt uitgevoerd door Delphy Improvement Center en gefinancierd en gecoördineerd door Kas als Energiebron, een innovatieprogramma van LVVN en Glastuinbouw Nederland. Mede mogelijk gemaakt door Topsector T&U en Kennis in je Kas (KijK). De proef wordt intensief gevolgd en begeleid door telers.