Winterlichtkas met maximale lichttransmissie
In de winter zijn productprijzen doorgaans hoog waardoor een hoge productie in deze periode belangrijk is. Maar juist in de winter vormt het natuurlijke licht de beperkende factor voor groei en productie. De "Winterlichtkas" is dan ook een nieuw kasconcept met een maximale lichttransmissie tijdens de winterperiode, eventueel ten koste van de zomer. Het concept bestaat uit een aantal innovaties ten aanzien van het kasdek, kasdekmateriaal, kasconstructie en het scherm om de overall opbrengst van het natuurlijke winterlicht in de periode oktober t/m maart voor het gewas met meer dan 10% te kunnen verbeteren. Door gebruik te maken van extra zonlicht wordt tevens energie bespaard.
In de eerste fase van het project zijn met een ray-tracing model een groot aantal kasconcepten doorgerekend waarbij gekeken is naar dakhelling, oriëntatie, asymmetrie, boogvormige dekken, Anti-Reflectie (AR)-coatings en materiaalkeuze van de kasconstructie. AR-coatings zijn een onmisbaar hulpmiddel om een zo hoog mogelijke transmissie van een materiaal te verkrijgen. De meeste coatings verhogen de transmissie onder lage hoeken maar in de winter zijn juist hoge hoeken van inval (ten opzichte van loodrecht) belangrijk waarbij zelfs ingeleverd mag worden bij lage hoeken.
Op basis van de uitgerekende transmissiewaarden en uurlijkse straling (direct en diffuus) zijn voor de winterperiode de dagsommen aan natuurlijk licht uitgerekend. Conclusies zijn o.a. dat tunnelkassen (zowel bol als hol) lichttechnisch erg ongunstig zijn. Voor een traditioneel Venlo dek is dan een O-W gootrichting gunstiger is dan N-Z. Hierbij is een dakhelling tussen 20 en 25° optimaal, zowel bij helder als diffuus glas. Opvallend is dat een asymmetrisch zaagtand kasdek lichtwinst geeft bij helder glas maar niet bij diffuus glas. En door een AR-coating te ontwerpen op hoge hoeken van inval kan in theorie 7% lichtwinst gehaald worden. De productie van een dergelijke coating is vooralsnog wel een uitdaging. In het totaal concept is de invloed van het glas, helder of diffuus en de mate van lichtvertrooiing, op het eindresultaat groot. Omdat de kasconstructie minimaal zo'n 8% van de lichtonderschepping voor zijn rekening neemt is gekeken naar de reflectie en lichtverstrooiing van de materialen. Door de constructie hoog reflecterend (spiegelend) uit te voeren kan zo'n 6% lichtwinst gehaald worden.
Ook condensatie kan veel invloed hebben op de lichttransmissie van glas (+2 tot -5%) maar hier is nog weinig over bekend. In Bleiswijk is een proefopstelling gebouwd waarbij het lichtniveau direct onder verschillende soorten (diffuus) glas in droge en natte toestand permanent gemeten wordt. De resultaten zullen worden meegenomen in het uiteindelijke ontwerp van de winterlichtkas.
Voordat de kas gebouwd wordt, is validatie van de rekenresultaten nodig. Daarvoor zijn enkele schaalmodellen gebouwd waarvan de transmissie in het open veld gedurende een langere periode gemeten en vergeleken wordt met modelberekeningen. De voorlopige resultaten laten een goede match zien tussen berekening en metingen wat vertrouwen geeft in de methodiek om tot een integraal ontwerp van dek en materiaal met de hoogste lichtsom te komen. Dit zal door een consortium ontworpen en gerealiseerd worden in het IDC Energie in Bleiswijk. In deze kas komt dan een komkommer ras dat het meest geschikt is voor de winterteelt waardoor dit ten minste 10% efficiënter omgaat met het beschikbare natuurlijke licht.
Dit project wordt gefinancierd vanuit het programma Kas als Energiebron, het innovatie- en actieprogramma van LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Economische Zaken (EZ). De uitvoering vindt plaats in samenwerking met BOM kassenbouw, Glascom, Bayer CropSience en Ludvig Svensson.
