De perfecte klimaatneutrale chrysant

Beschrijving

Energie is voor de chrysantenteelt de laatste jaren als kostenpost toegenomen. Dit door een dalende sparkspread doordat de behoefte aan een hogere winterkwaliteit meer elektriciteit voor belichting vergt. De chrysantentelers hebben daarnaast behoefte om de zomerkwaliteit beter te borgen en hun winterproductie (verder) te verhogen. Dit is in eerdere studies verkend en is o.a. berekend dat bij een laag energiegebruik, een gasprijs van 0.25 €/m³ en een lage elektriciteitsprijs het voordeliger is om de warmte uit een warmtepomp met aquifer te halen dan uit een WKK, een verwarmingsketel of uit aardwarmte.

Tot begin maart 2018 hebben bij Delphy Improvement Centre op 1000 m2 vijf energiezuinige chrysantenteelten plaatsgevonden. De kas is uitgerust met o.a. diffuus glas met AR coatings, hybride belichting (100 micromol LED en 65 micromol SON-T, beiden in twee schakelbaar), luchtbehandelingskasten die kunnen koelen en verwarmen, luchtaanzuiging van boven het scherm, extra energiedoek en schaduwdoek. Hierbij is aangetoond dat met nog geen 11 m3/m2.jaar aan aardgasequivalenten, met minder dan 121 kWh/m2.jaar aan elektriciteit en minder dan 25 kg/m2 CO2, 7% meer productie kan worden gerealiseerd dan op praktijkbedrijven. Hierbij is met koeling twee keer zoveel warmte geoogst dan nodig om de teelt jaarrond van warmte te voorzien. Toch zijn telers nog terughoudend om de gehanteerde teeltmethodes over te nemen. Redenen hiervoor zijn de gerealiseerde generatieve opbouw van de tak en de hoge investeringen voor luchtbehandelingskasten, aquifer, warmtepomp, extra scherm en LED verlichting. Daarom willen te telers graag zien of met minder inzet van de koeling en meer vegetatieve acties dezelfde energiedoelen kunnen worden behaald en toch een betere takvorm kan worden verkregen.

De volgende aanpassingen zullen worden gedaan in het onderzoek:

• Het schaduwdoek wordt verwijderd (meer licht in de kas)
• Het toepassen van verneveling om luchtvochtigheid in de zomer te verhogen.
• Halvering van het koelvermogen voor betere betaalbaarheid en aangezien er toch genoeg warmte wordt geoogst.
• een plantdichtheid die gelijk is aan het gemiddelde van de referentiebedrijven
• minder luchtbeweging bij de start van de teelt
• een hogere RV (max 96%) bij de start van de teelt en lager (max 88%) bij het einde
• een hogere ventilatietemperatuur (tot 25°C) bij de start van de teelt
• gebruik van druppelslangen in de tweede helft van de teelt
• er wordt geen verrood belichting meer toegepast
• Bijplanten van acht in plaats van vier andere cultivars naast het hoofdras.

Er zullen in totaal 4 teelten worden uitgevoerd. Gestreefd wordt om het warmteverbruik te beperken tot 15 m3/m2 per jaar (50% besparing met huidige praktijk) dat daarnaast duurzaam kan worden ingevuld met warmteoogst (koeling) in de zomer. Ook wordt er 18% op elektra en 50% op CO2 t.o.v. huidige praktijk. Bij inkoop van groene stroom is dit concept klimaatneutraal.

Het project wordt uitgebreid met fysiologisch verdieping (fotosynthesemetingen als lichtonderschepping input voor verklarende modelberekeningen) en met de zoektocht naar een weerbare perskluit om de noodzaak tot stomen (sterk) te reduceren. Deze perskluit moet aantasting door ziekten en plagen tegengaan en zorgt voor een snellere en  meer uniforme weggroei van de jonge chrysantenplanten.

De chrysantentelers (ChrIP) en stekbedrijven investeren € 61.000,- in dit project. Vanuit Kas als Energiebron wordt dit voor 100% gefiancierd uit het LNV Proof of Principle budget.

Resultaten

Bij Delphy Improvement Centre zijn in 2017 en 2018 met financiering van Kas als Energiebron, ChrIP en leveranciers, negen energiezuinige chrysantenteelten uitgevoerd met als doel te komen tot de perfecte chrysant.
De volgende doelstellingen vormden de basis van de negen teeltrondes:

• Een warmtegebruik van maximaal 15 m3/(m2.jaar) aan aardgasequivalenten (ae);
• Deze warmte dient volledig te worden onttrokken uit warmteoogst (koeling) en de elektriciteit voor de warmtepomp;
• Een CO2-gebruik van 25 kg/(m2.jaar);
• Een elektriciteitsgebruik voor belichting van 121 kWh/(m2.jaar);
• 5% meer productie ten opzichte van de praktijk.

Kwaliteit takken steeds beter
De belangrijkste middelen om deze doelstelling te bereiken zijn hybride belichting, diffuus glas met twee AR-coatings, een extra energiedoek, luchtbehandelingskasten, een warmtepomp en bronpompen. De teelten zijn uitgevoerd onder de naam ‘De Perfecte Chrysant’ (DPC). De gerealiseerde gebruiken van warmte blijken lager te zijn dan de doelstelling. De hoeveelheid geoogste warmte (koeling) is juist veel hoger en de belichting is in de loop van het project steeds vaker ingezet. Verneveling heeft de hoeveelheid warmteoogst verhoogd.
De 5% hogere productie is slechts bij drie van de negen teelten gelukt en na aanvankelijke kritiek is de kwaliteit van de takken in de loop van het project steeds beter beoordeeld. Geconcludeerd wordt dat het technisch mogelijk is om met een investering in luchtbehandelingskasten, warmtepomp en bronpompen, een extra scherm en hybride belichting chrysanten te telen zonder gas (behalve voor het stomen).